Tarihte En Büyük Para Cezasını Kim, Neden Ödedi?
Bir şirket, yasaları ihlal ettiğinde bunun sonucunda cezai ve hukuki suçlamalarla karşı karşıya kalabilir. Hukuki ve cezai yaptırımlar, suçun kapsamına bağlı olarak büyük farklılıklar göstermektedir. Yalnızca hükümet tarafından açılabilen bir ceza davası, mali cezayla veya barodan çıkarma veya hapis cezası gibi kişinin özgürlüğünün kısıtlanmasıyla sonuçlanabilir.
Bir kuruluş veya özel bir kişi tarafından açılabilen bir hukuk davası, kişiyi hapse gönderemez ancak para cezası veya mülk kaybı gibi mali cezalarla sonuçlanabilir. Tarihteki en büyük cezalar bireyler tarafından değil şirketler tarafından ödenmiştir. Suçlular arasında ilaç şirketleri, petrol ve gaz şirketleri ve finansal hizmet şirketleri yer alıyor.
Bu şirketler, yanıltıcı beyanlardan mali çöküşlere ve kelimenin tam anlamıyla tarihteki en büyük endüstriyel çevre felaketine kadar her şeyin sorumlusu olarak gösterilmektedir. Peki, tarihin en büyük cezai para cezasını kim, neden ödedi?
En yüksek para cezasını adlandırmak karmaşıktır
Bu sorunun cevabını bulmak göründüğünden daha zordur. Bunun nedeni, tarihteki en büyük para cezalarının genellikle cezai para cezaları, sivil para cezaları ve diğer zorunlu ödemelerin hepsini içermesidir.
Bildirilen toplam tutarlar göz kamaştırıcı olabilir. Ancak, bu paranın büyük bir kısmı aslında adli para cezası değildir. Cezai cezaların çoğu, aslında kanuna tabidir ve toplam zararlar arasında sivil cezalar, tazminat ve mağdurlara ödenen tazminatlar bulunabilir.
Para cezaları, tazminatlar ve diğer ücretler dahil olmak üzere toplam zararları düşündüğümüzde, tarihin en büyük cezasını ödeyen şirket Tokyo Elektrik Enerjisi Şirketi, TEPCO olmuştur.
TEPCO, 2011 Fukushima nükleer felaketine neden olan Japon enerji santralini işletiyordu. Nükleer kriz başlangıçta bir deprem ve tsunami tarafından tetiklenmiş olsa da, Fukushima Nükleer Kazası Bağımsız Soruşturma Komisyonu (NAIIC) felaketin “insan yapımı” olduğunu ilan etti.
Bu durum, cezai sorumluluğun kapısını açmıştır. Kamu hizmeti şirketi, çevre felaketleri ve radyasyona maruz kalma nedeniyle 450 milyar doların üzerinde tazminat talebiyle karşı karşıya kaldı ve bunların çoğunun ödendiği görülmektedir.
Şirketlerin Ödediği En Yüksek 5 Para Cezası
Tarihteki en büyük para cezaları, hukuki cezalar ve mahkeme kararıyla verilen diğer ödemelerin birleşimini temsil ediyor. En yüksek meblağdan başlayarak en büyük cezayı ödeyen şirketler şöyle:
Tokyo Elektrik Enerjisi Şirketi (TEPCO) (2011)
11 Mart 2011’de Japonya’nın kuzeyinde büyük bir deprem meydana geldi. Deprem ve ardından gelen tsunami, sahil kasabası Okuma’daki Fukushima Daiichi nükleer enerji santralini felce uğrattı, kısmi çekirdek erimesine neden oldu ve çevredeki bölgede tehlikeli radyasyona maruz kalınmasına neden oldu.
Japonya parlamentosu felaketle ilgili bir inceleme başlattı ve müfettişler Fukushima erimesinin “son derece insan yapımı bir felaket” olduğu sonucuna vardı. Suçu kısmen Japon hükümetine yüklediler, ancak özellikle tesisi işleten Tokyo Elektrik Enerjisi Şirketi’ne (TEPCO) gözlerini kapattılar.
Müfettişlerin raporuna göre TEPCO yöneticileri, felaketten önceki yıllarda güvenlik gereklilikleri konusunda bıkkındı. Ayrıca kamu hizmeti yerel güvenlik kaygılarına yanıt vermekte yavaş davrandı ve bu da daha fazla radyasyon hasarına yol açtı.
TEPCO’ya karşı ilk iddialar, toplam mali yükümlülüğün yaklaşık 45 milyar dolar ile sınırlanması için bir teklif sunulmadan önce toplam trilyonlarca Japon yenini (yüz milyarlarca ABD doları) içeriyordu.
10 yılı aşkın bir süre sonra, TEPCO’ya yönelik hukuki cezalar birikmeye devam ediyor. Temmuz 2022’de Tokyo bölge mahkemesi, dört TEPCO yöneticisinin krizdeki rolleri nedeniyle 13 trilyon yen (yaklaşık 95 milyar ABD doları) ödemesine karar verdi.
Britanya Petrolü (2010)
20 Nisan 2010’da Deepwater Horizon petrol platformu Meksika Körfezi sularına petrol sızdırmaya başladı. Sızıntı daha da kötüleşti ve sonunda okyanusa 210 milyon galonun (795 milyon litre) üzerinde petrol pompalandı.
Platformun operatörü British Petroleum’un (BP) petrol şofbenini tıkamak için beş aya ihtiyacı vardı ve bu noktada Deepwater Horizon petrol sızıntısı tarihteki en büyük deniz sızıntısıydı. Deniz ve yaban hayatı yaşam alanlarını harap etti ve Louisiana, Mississippi, Alabama ve Florida körfez kıyılarındaki yerel balıkçılık endüstrisini alt üst etti.
BP’nin mali sonuçları çok büyüktü; Şirketin ödediği cezalar çok büyüktü. Bu girişim, mağdurlara tazminat ödeyecek ve hükümetlere felakete müdahale masraflarını geri ödeyecek bir Körfez Kıyısı Talep Tesisi (GCCF) oluşturmak için 2010 yılında 20 milyar dolarlık bir ödemeyle başladı.
Daha sonra 2015 yılında şirket, toplam 18,7 milyar dolar tutarında tarihteki en büyük çevre cezasını ödemeyi kabul etti. BP, Deepwater Horizon kriziyle ilgili olarak toplamda 54 milyar doların üzerinde para cezası ödedi ve bu rakamın hâlâ büyüyebileceği tahmin ediliyor.
3.Amerika Bankası (2014)
2008’de Amerika Birleşik Devletleri, ev alıcılarını karşılayamayacakları ayarlanabilir faiz oranlı ipoteklere bağlayan yüksek faizli ipotek kredileri nedeniyle bir mali krize girdi. Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı ve Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu çok sayıda bankayı ve ticari kredi vereni araştırdı ve sonunda onları mali çöküşteki rollerinden dolayı cezalandırdı.
Sonuçta bir finans kurumuna tarihteki en büyük cezayı ödeyen Bank of America oldu.
Bank of America’nın suçluluğunun çoğu, Countrywide Financial ve Merrill Lynch’in de aralarında bulunduğu, satın aldığı şirketlerin eylemlerinden kaynaklandı. Banka, 16,6 milyar dolar ceza ödeyerek Adalet Bakanlığı ile anlaştı. Bu, suçlu bankalar arasında en büyük cezaydı ancak bu bankalar, krizdeki rolleri nedeniyle toplamda 250 milyar doların üzerinde para ödedi.
4.Facebook (2019)
Artık Meta Platformlar olarak bilinen Facebook, kullanıcıların çevrimiçi gizliliklerini ve kişisel bilgilerinin kullanımını kontrol etme yeteneklerine ilişkin 2012 tarihli bir emri ihlal ettiği için 2019 yılında Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından 5 milyar dolar para cezasına çarptırıldı. Bu 2012 emri, Facebook ile FTC arasında daha önce yapılan bir anlaşmadan kaynaklanmıştı.
Facebook’un cezası, gizlilikle ilgili daha önceki tüm cezaları gölgede bıraktı. 2019 öncesinde rekor, Equifax’ın ödediği 275 milyon dolarlık cezaydı, ancak daha sonra bu rakam 575 milyon dolara yükseldi. Facebook ile FTC arasında 2019’da yapılan anlaşma, tüketici verilerini korumak ve şeffaf gizlilik politikaları sağlamakla görevli bir komite de kuruyor.
5. GlaxoSmithKline (2012)
2012 yılında ilaç şirketi GlaxoSmithKline tarihteki en büyük sağlık hizmeti dolandırıcılığı anlaşmasını kabul etti. Şirket, Hukuki Yanlış İddialar Yasası ile Federal Gıda, İlaç ve Kozmetik Yasası’nı (FFDCA) ihlal ettiğini kabul etti.
Bu durum Avandia, Wellbutrin, Lamictal, Zofran, Paxil, Advair, Imitrex, Flovent, Valtrex ve Lotronex ilaçlarını içeren şirket davranışlarından kaynaklandı. Anlaşma, şirketin diğer suçların yanı sıra yasadışı olarak endikasyon dışı ilaçları tanıttığını, güvenlik verilerini açıklamadığını, yanlış ve yanıltıcı beyanlarda bulunduğunu ve doktorlara komisyon ödediğini ilan etti.
Birleştirildiğinde, GSK’nın cezai ve hukuki cezalarının toplamı 3 milyar doların üzerindeydi.
Savcı ve savunma avukatı olan Morvillo, Yanlış İddialar Yasası’nın hükümete aşırı fatura kesmeye yönelik hem hukuki hem de cezai cezalar öngördüğünü belirtiyor. “Şu ana kadar hükümet, Yanlış İddialar Yasası’ndan diğer tüm yasalara göre açık ara daha fazla para cezası alıyor” diye belirtiyor. “Birçoğunun Medicare veya Medicaid dolandırıcılığıyla ilgisi var.”
