Tuz, yiyeceklerin lezzetini artırmanın yanı sıra insan sağlığı açısından da kritik bir öneme sahiptir. İçerdiği sodyum, vücudun su dengesini korumasına yardımcı olur ve hücrelerin besinleri emmesini destekler.
BBC Dünya Servisi’nde yayınlanan “The Food Chain” programında, tuzun insan vücudundaki rolü ve aşırı tüketiminin sonuçları incelenmiştir.
Tuzun Yaşamsal Rolü
Rutgers Üniversitesi’nden beslenme bilimleri profesörü Paul Breslin, “Tuz, yaşam için gereklidir” diyerek bu maddeyi tanımlar. “Tuz, elektriksel açıdan aktif hücreler için özellikle önemlidir; bunlar arasında nöronlar, beyin, omurilik ve kaslar yer alır. Ayrıca deri ve kemik yapısında da kritik bir bileşendir.” Profesör Breslin, yeterli sodyum alınmadığında hayati tehlike olduğunu vurgulamaktadır.
Sodyum eksikliği, akıl bulanıklığı, sinirlilik, zayıf refleksler, kusma, felç ve komaya neden olabilen hiponatremiye yol açabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), günlük sodyum alımını iki gram (yaklaşık bir tatlı kaşığı) tuz ile sınırlandırmayı önermektedir. Ancak, dünya genelinde ortalama tuz tüketimi neredeyse 11 gramdadır ve bu, kalp hastalıkları, mide kanseri, obezite, osteoporoz ve böbrek hastalıkları riskini artırmaktadır. WHO, her yıl aşırı tuz tüketimi nedeniyle 1.89 milyon kişinin hayatını kaybettiğini tahmin etmektedir.
Tuzun Vücutta Yarattığı Etkiler
Tuz yendiğinde, dildeki tat tomurcuğu ve boğazdaki dokular tarafından algılanır. Profesör Breslin, “Tuz, vücudumuzu ve zihnimizi elektriklendirir” şeklinde açıklamaktadır. “Tuz kristallerini oluşturan iyonlar, tükürüğümüzde çözülür ve tat hücrelerine ulaşarak bu hücreleri uyarır; bu da elektrik sinyalleri üretir.”
Vücudumuzda fazla tuz bulunması, genetik yapı ile bağlantılı olarak değişken etkiler yaratabilir. Dünyada bir milyardan fazla insan yüksek tansiyon sorunu yaşamaktadır ve tuz tüketiminin azaltılması bu durumu önleyebilir veya tedavi edebilir.
Avustralya’daki Newcastle Üniversitesi’nden beslenme uzmanı Profesör Claire Collins, “Vücutta fazla tuz olduğunda, vücut su tutmaya başlar ve bu da kan basıncını artırır” diyerek durumu açıklamaktadır. Bu yüksek kan basıncı, damarlar üzerinde yıkıcı etkilere yol açabilir.
İngiltere’de ortalama günlük tuz tüketimi sekiz gram civarındadır; bu da önerilen miktarın üzerindedir. Ancak, gıda üreticilerinin tuz oranlarını düşürmeye yönelik yasaların bu tüketimi azalttığı görülmektedir.
Tuz Tüketimini Azaltmanın Yolları
Tuz miktarını azaltmak bazen zor olabilir. Örneğin, Kazakistan’ın geleneksel haşlanmış et ve makarna yemeği beşbarmak oldukça popülerdir ve aile üyeleri tuzdan vazgeçmekte isteksiz olabilirler. Profesör Collins, tuz oranı düşük olan ekmek, makarna ve diğer gıda ürünlerinin tercih edilmesini öneriyor. Ayrıca, yemek pişirirken tuz yerine baharat kullanmanın daha sağlıklı bir seçenek olacağını belirtmektedir.
